Australian Kelpie, hay còn được gọi là Kelpie, là giống chó chăn cừu năng động, thông minh và cực kỳ trung thành. Được phát triển tại Úc để chăn gia súc trên các đồng cỏ rộng lớn, Kelpie không chỉ nổi bật với khả năng làm việc bền bỉ mà còn là người bạn đồng hành đáng tin cậy cho những ai yêu thích hoạt động ngoài trời. Với tính cách thân thiện, dễ huấn luyện và khả năng thích ứng tốt, Kelpie là lựa chọn hoàn hảo cho các gia đình và nông trại trên toàn thế giới.
Thông tin tóm tắt
- Nguồn gốc: Úc
- Nhóm giống: Chó chăn cừu
- Chiều cao: 43-51 cm
- Cân nặng: 14-20 kg
- Tuổi thọ: 10-15 năm
- Bộ lông: Ngắn, chống thấm nước, thường có các màu đen, xanh xám, đỏ và nâu
- Tính cách: Thân thiện, thông minh, trung thành và năng động
- Nhu cầu vận động: Rất cao, cần không gian rộng để chạy nhảy và làm việc
- Giá bán tại Việt Nam: Khoảng 5.000 USD (chủ yếu nhập khẩu theo đơn đặt hàng)
Nguồn gốc lịch sử
Australian Kelpie, giống chó chăn cừu trung thành và chăm chỉ, được phát triển tại Úc từ cuối thế kỷ 19. Tổ tiên của giống chó này là chó Collie từ Scotland, được mang đến Úc để giúp chăn dắt gia súc trên các cánh đồng cỏ rộng lớn. Một trong những chú chó đầu tiên của dòng này, được đặt tên là “Kelpie” – lấy cảm hứng từ sinh vật trong thần thoại Celtic có khả năng biến hình – đã trở thành nền móng cho giống chó chăn cừu mạnh mẽ này. Nhờ khả năng làm việc độc lập, dẻo dai và chịu được khí hậu khắc nghiệt, Kelpie nhanh chóng trở thành lựa chọn lý tưởng cho công việc chăn nuôi tại Úc.
Ngày nay, giống chó này đã được phát triển và phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới. Kelpie không chỉ là trợ thủ đắc lực trong việc quản lý đàn gia súc ở Úc mà còn rất được ưa chuộng tại các quốc gia như Mỹ và châu Âu, nơi chúng thường xuyên được thấy trên các trang trại, hoặc trong các cuộc thi thể thao cho chó. Với khoảng 100.000 con Kelpie đang được sử dụng tại Úc, chúng có thể làm việc với nhiều loại gia súc như trâu, bò, dê, gia cầm và thậm chí cả tuần lộc. Thân hình nhỏ gọn nhưng mạnh mẽ của Kelpie cho phép chúng đảm đương nhiều nhiệm vụ khác nhau, từ chăn dắt đến bảo vệ gia súc.
Về tiêu chuẩn giống, Robert Kaleski là người đầu tiên công bố tiêu chuẩn cho Kelpie vào năm 1904, và tiêu chuẩn này được Câu lạc bộ chó cảnh New South Wales chấp nhận. Ở Úc, giống chó này có hai hệ thống đăng ký chính: Working Kelpie Council (WKC) – chuyên khuyến khích lai tạo cho mục đích làm việc và chấp nhận nhiều màu sắc khác nhau, và Australian National Kennel Council (ANKC) – tập trung vào dòng Show Kelpie với các tiêu chuẩn ngoại hình phù hợp cho việc triển lãm.
Dù rất phổ biến ở Úc, Kelpie chưa được American Kennel Club (AKC) công nhận là giống chó chính thức tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Kelpie đã được công nhận bởi United Kennel Club (UKC) và Fédération Cynologique Internationale (FCI) và có thể tham gia các cuộc thi chăn cừu do AKC tổ chức.
Một cá thể nổi bật của giống chó này là Maggie, một chú Kelpie sống thọ đến khoảng 30 năm, được cho là một trong những chú chó sống lâu nhất thế giới. Mặc dù từng có giả thuyết cho rằng Kelpie có nguồn gốc từ chó Dingo, nghiên cứu hiện nay cho thấy giống chó này không có DNA của chó Dingo.
Đặc điểm ngoại hình
Kelpie sở hữu thân hình cơ bắp, gọn gàng và săn chắc, giúp chúng thực hiện các công việc yêu cầu di chuyển nhanh nhẹn và linh hoạt. Giống chó này có vóc dáng trung bình, kết hợp giữa sức mạnh và sự nhạy bén, lý tưởng cho các nhiệm vụ chăn gia súc đòi hỏi sự dẻo dai và bền bỉ.
1. Kích thước
- Chiều cao: Kelpie có chiều cao trung bình từ 43 đến 51 cm, giúp chúng linh hoạt trong việc di chuyển trên các địa hình phức tạp và giữ thăng bằng tốt.
- Cân nặng: Khoảng 14 đến 20 kg, trọng lượng này giúp Kelpie cân đối giữa sức mạnh và tốc độ, tối ưu cho các nhiệm vụ ngoài trời.
2. Bộ lông
Kelpie có lớp lông kép ngắn và dễ chăm sóc, gồm:
- Lớp lông tơ bên trong: Ngắn và dày, giúp giữ ấm và bảo vệ da dưới các điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
- Lớp lông cứng bên ngoài: Thẳng, bền bỉ và chống nước, tạo lớp bảo vệ tự nhiên khi làm việc dưới trời mưa hoặc trong môi trường ẩm ướt.
Màu sắc của bộ lông Kelpie rất đa dạng, thường thấy ở các màu: đen, nâu đen, đỏ, nâu đỏ, xanh xám, và đôi khi là vàng nhạt. Đây là những sắc màu thích hợp với thiên nhiên hoang dã, giúp chúng ngụy trang tốt hơn trong môi trường làm việc.
3. Đặc điểm khuôn mặt và các chi tiết khác
Kelpie có khuôn mặt thon dài, hài hòa với tỷ lệ cơ thể:
- Đôi mắt: Sáng, tinh nhanh và có màu sắc chủ yếu là nâu hoặc vàng, biểu hiện rõ sự nhạy bén và tập trung cao. Đôi mắt này cho phép Kelpie quan sát tốt, hỗ trợ chúng quản lý đàn gia súc từ khoảng cách xa.
- Mõm: Thon dài, cân đối, tạo vẻ ngoài thông minh và cương nghị đặc trưng.
- Chân và bàn chân: Bốn chân khỏe khoắn, ngắn và chắc, với các ngón chân tròn giúp chúng giữ thăng bằng tốt trên nhiều địa hình khác nhau, từ đồng cỏ đến địa hình đồi núi.
4. Tính chất lông và khả năng chống chịu thời tiết
Lông của Kelpie không chỉ dễ chăm sóc mà còn chịu được thời tiết, đặc biệt là dưới tác động của mưa và gió. Do bộ lông bền bỉ này, Kelpie chỉ cần tắm khi thật sự cần thiết để giữ cho lớp dầu tự nhiên bảo vệ da luôn ở trạng thái tốt nhất.
Sự mạnh mẽ, linh hoạt và dáng vẻ khỏe khoắn của Kelpie khiến chúng trở thành giống chó chăn gia súc lý tưởng. Với khả năng thích nghi tốt, Kelpie không chỉ nổi bật trong công việc chăn dắt mà còn là một giống chó có ngoại hình cuốn hút, dễ chăm sóc, và phù hợp cho nhiều điều kiện môi trường khác nhau.
Phân loại
Giống chó Australian Kelpie có thể chia thành hai dòng chính:
- Working Kelpie: Đây là dòng được lai tạo và huấn luyện chuyên biệt cho công việc chăn gia súc. Working Kelpie ưu tiên khả năng làm việc hơn là ngoại hình, do đó không cần đạt các tiêu chuẩn về hình dáng nhất định. Dòng này rất phổ biến tại các nông trại vì khả năng chăn dắt vượt trội.
- Show Kelpie: Được chọn lọc kỹ lưỡng để tham gia các cuộc thi về ngoại hình, Show Kelpie có vẻ ngoài nổi bật và đáp ứng các tiêu chuẩn hình dáng khắt khe. Tuy nhiên, chúng vẫn giữ nguyên bản năng và tính cách chăn gia súc đặc trưng, nên vừa thích hợp làm thú cưng vừa có thể tham gia các cuộc thi thể thao cho chó.
Sự khác biệt giữa Working Kelpie và Show Kelpie
Chó Working Kelpie chủ yếu được dùng cho các công việc chăn gia súc nhờ khả năng làm việc bền bỉ và không yêu cầu các tiêu chuẩn về ngoại hình. Trong khi đó, Show Kelpie được nuôi dưỡng với mục đích thi đấu và làm thú cưng, đáp ứng các tiêu chí về hình dáng và màu sắc nổi bật, nhưng vẫn duy trì bản năng chăn dắt vốn có của giống chó này.
Tính cách và hành vi
Australian Kelpie là giống chó thông minh, trung thành và rất phù hợp cho công việc chăn gia súc. Với tính cách mạnh mẽ và tinh thần làm việc bền bỉ, Kelpie dễ dàng trở thành người bạn đồng hành lý tưởng trong gia đình hoặc trang trại. Dưới đây là những đặc điểm nổi bật của giống chó này:
- Thân thiện và tình cảm: Dễ hòa đồng, đặc biệt là với trẻ nhỏ và các vật nuôi khác, Kelpie thích gắn bó với các thành viên trong gia đình nhưng có thể cần được huấn luyện để kiểm soát bản năng chăn dắt.
- Trung thành và bảo vệ: Kelpie coi gia đình như “đàn” của mình và luôn sẵn sàng bảo vệ các thành viên trước mọi mối nguy hiểm.
- Thông minh và dễ huấn luyện: Nhờ khả năng học hỏi nhanh, Kelpie thích hợp với các bài tập thể chất và trí tuệ, đặc biệt là trong các hoạt động chăn gia súc và thể thao.
- Tinh thần làm việc cao: Làm việc không mệt mỏi và độc lập, Kelpie có thể tự quản lý nhiệm vụ chăn dắt gia súc mà không cần giám sát liên tục.
- Đa năng và bảo vệ: Ngoài chăn gia súc, Kelpie còn có thể làm chó canh gác hoặc chó nghiệp vụ, nhờ vào sự nhạy bén và khả năng phản ứng nhanh với các tình huống.
Cách nuôi và chăm sóc
1. Môi trường sống
Kelpie thích nghi tốt với nhiều điều kiện khác nhau, nhưng chúng cần không gian rộng để chạy nhảy. Chúng không phù hợp với cuộc sống căn hộ trừ khi có đủ không gian và thời gian cho chúng vận động. Kelpie thích hợp nhất khi sống ở các vùng ngoại ô hoặc nông thôn, nơi chúng có thể thoải mái chạy nhảy.
2. Vận động và tập thể dục
Kelpie có nhu cầu vận động rất cao, thường cần ít nhất 1-2 giờ hoạt động mỗi ngày. Các bài tập như chạy bộ, đi bộ đường dài, leo núi hoặc các môn thể thao cho chó như nhảy vượt chướng ngại vật, kéo dây hoặc bơi lội đều phù hợp với Kelpie. Đối với những ai yêu thích thể thao, Kelpie sẽ là một bạn đồng hành lý tưởng.
Kelpie có nhu cầu vận động cao, rất phù hợp với những hoạt động ngoài trời như chạy bộ, đi dạo dài và các bài tập thể chất kết hợp huấn luyện trí tuệ như các bài huấn luyện tuân thủ lệnh, nhảy vượt chướng ngại vật. Với bản năng làm việc mạnh mẽ, giống chó này cần có công việc cụ thể để tránh buồn chán, chẳng hạn như chăn dắt gia súc hoặc tham gia vào các cuộc thi dành cho chó chăn cừu.
3. Chải lông và vệ sinh cơ thể
Bộ lông của Kelpie tuy ngắn nhưng dày và chống thấm nước, nên cần chải lông hàng tuần để loại bỏ lông chết. Chúng chỉ cần tắm khi thật sự bẩn để tránh mất đi lớp dầu tự nhiên trên lông. Kiểm tra tai và mắt thường xuyên cũng như cắt tỉa móng khi cần thiết để tránh tích tụ vi khuẩn.
4. Chế độ dinh dưỡng
Kelpie là giống chó hoạt động cao, do đó chế độ ăn uống cần được đảm bảo đầy đủ năng lượng và dinh dưỡng. Thức ăn cho Kelpie nên giàu protein, chất béo và các loại vitamin để duy trì sức khỏe, đặc biệt là đối với những chú Kelpie làm việc hàng ngày.
- Thức ăn cho chó con: Nên chọn các loại thức ăn cho chó giàu đạm và calo để hỗ trợ sự phát triển xương và cơ.
- Thức ăn cho chó trưởng thành: Các loại thức ăn chất lượng cao với lượng protein và chất béo cân đối là phù hợp nhất. Nếu Kelpie không vận động nhiều, có thể giảm bớt lượng calo để tránh béo phì.
- Thức ăn cho chó già: Giảm lượng calo và tăng cường chất chống oxy hóa để hỗ trợ xương khớp và hệ tiêu hóa cho các chú chó lớn tuổi.
5. Huấn luyện
Với bản năng chăn dắt mạnh mẽ và trí thông minh cao, Kelpie rất dễ huấn luyện và thích học hỏi. Các bài tập như tuân thủ mệnh lệnh, nhảy vượt chướng ngại vật, kéo dây và các bài tập đòi hỏi khả năng tư duy đều rất hiệu quả cho giống chó này. Huấn luyện chó sớm và liên tục là cần thiết để giữ cho Kelpie không bị nhàm chán và tránh các hành vi phá phách.
6. Sức khỏe và các bệnh thường gặp
Kelpie là giống chó khá khỏe mạnh, nhưng có thể gặp một số vấn đề di truyền sau:
- Loạn sản hông và khuỷu tay: Các vấn đề về xương khớp do phát triển bất thường.
- Dị tật mắt Collie: Bệnh di truyền về mắt gây giảm thị lực.
- Teo võng mạc tiến triển: Một bệnh về mắt có thể dẫn đến mù lòa.
Chủ nuôi nên đảm bảo thực hiện các kiểm tra sức khỏe định kỳ và phối hợp với bác sĩ thú y để phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra.
7. Tương tác với trẻ em và vật nuôi khác
Kelpie rất hòa đồng với trẻ em và có thể là người bạn tuyệt vời cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, vì có bản năng chăn dắt mạnh, Kelpie có thể cố gắng “chăn” các thành viên nhỏ tuổi hoặc vật nuôi khác trong nhà. Do đó, cần có sự giám sát khi chúng tương tác với trẻ nhỏ và nên huấn luyện từ sớm để kiểm soát bản năng này.
Giá bán và đặt mua giống chó Australian Kelpie tại Việt Nam
Australian Kelpie hiện rất hiếm tại Việt Nam, chủ yếu có thể nhập khẩu từ Úc hoặc các nước khác. Giá của một chú Kelpie nhập khẩu dao động từ 5.000 USD trở lên, chưa bao gồm các chi phí vận chuyển và chăm sóc ban đầu. Để sở hữu một chú Kelpie, bạn có thể liên hệ với các đơn vị uy tín chuyên nhập khẩu chó thuần chủng để được tư vấn và hỗ trợ.
Kết luận
Australian Kelpie là giống chó năng động, trung thành và rất thông minh. Với những ai yêu thích lối sống năng động và có đủ thời gian để đáp ứng nhu cầu vận động cao của chúng, Kelpie sẽ là một người bạn đồng hành tuyệt vời trong cả công việc và cuộc sống. Chúng không chỉ mang đến niềm vui và sự gắn bó mà còn có thể trở thành một thành viên đáng tin cậy trong gia đình.
