Alaunt là một giống chó cổ đại thuộc nhóm Molosser, nổi tiếng với sức mạnh, lòng trung thành và khả năng làm việc xuất sắc. Dù giống chó này đã tuyệt chủng từ lâu, nhưng nó từng có vai trò quan trọng trong việc hình thành nhiều giống chó hiện đại, bao gồm Bulldog, Mastiff và Dogo Argentino. Alaunt không chỉ được biết đến với khả năng bảo vệ gia súc, mà còn là những chiến binh đáng sợ trong các cuộc chiến đấu và săn bắt thú lớn. Hãy cùng tìm hiểu về lịch sử, đặc điểm và tầm ảnh hưởng của giống chó Alaunt qua bài viết sau.
Nguồn gốc và lịch sử
Chó Alaunt có nguồn gốc từ Trung Á và vùng Caucasus (Kavkaz). Giống chó này được phát triển bởi bộ tộc Alanis, một nhóm người du mục thuộc dòng dõi Sarmatia có nguồn gốc Ấn-Iran. Người Alanis nổi tiếng là những chiến binh dũng cảm, những người chăn thả gia súc tài ba và đặc biệt là những nhà nhân giống chó và ngựa xuất sắc. Họ nuôi dưỡng và lai tạo giống chó Alaunt để phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau như săn bắt, bảo vệ gia súc, và thậm chí tham gia vào các cuộc chiến tranh. Tổ tiên chính của Alaunt là những chú chó ngao làm việc, với nguồn gốc từ các giống chó núi cổ đại của phương Đông như Gampr hay Alabai.
Một số nguồn cho rằng Alaunt không hẳn là một giống, mà là một loại giống, tồn tại từ Trung Á và châu Âu cho đến thế kỷ 17. Các giống Alaunt khác nhau phát triển dựa trên ngoại hình và loại công việc chúng thực hiện. Tuy nhiên, chiến tranh và sự lai tạo dẫn đến sự tuyệt chủng của giống Alaunt ban đầu.
Lịch sử phát triển và di cư của Alaunt:
- Ban đầu tại Trung Á và Caucasus: Giống chó Alaunt ban đầu được sử dụng rộng rãi trong các vùng núi cao và thảo nguyên rộng lớn của Trung Á và vùng Kavkaz. Tại đây, Alaunt được sử dụng làm chó bảo vệ gia súc trước các loài thú dữ như sói và gấu. Những người Alanis lai tạo chúng từ các giống chó bản địa như Sarmatian Mastiff, Gampr Armenia, và Alabai Turkmenistan. Bên cạnh đó, họ còn lai tạo Alaunt với các giống chó săn như Bully Kutta và Assyrian Mastiff từ Ấn Độ và Ba Tư để tăng cường tính cách nhanh nhẹn, dũng cảm của giống chó này.
- Di cư về phía Tây: Khi người Alanis bị người Hung tấn công vào năm 370 sau Công Nguyên, họ chia thành hai nhóm lớn: Alanis phương Đông và Alanis phương Tây. Nhóm Alanis phương Đông sáp nhập với các dân tộc như Ossetians, Albanians và các nhóm người Balkans khác, làm giàu thêm bộ gen của nhiều giống chó bản địa, bao gồm cả các giống chó bảo vệ gia súc của vùng Balkan như Illyrian Mountain Dog, Sarplaninac và Molossos của Epirus.
- Tác động đến châu Âu: Nhóm Alanis phương Tây tham gia cùng người Vandals trong các cuộc chinh phạt châu Âu, mang theo giống chó Alaunt đến các nước như Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh và Ý. Giống chó này đã nhanh chóng lan rộng và ảnh hưởng lớn đến việc phát triển nhiều giống chó bản địa. Trong quá trình này, Alaunt đã được lai tạo với các giống Hound và Sighthound để tạo ra những giống chó săn lớn, linh hoạt hơn.
Các lại chó Alaunt cổ
Khi người Alani lan rộng sang nhiều vùng như Nga, Mông Cổ, Tây Tạng, Trung Quốc, Ấn Độ, Ai Cập và châu Âu, các giống chó Alaunt đã được lai tạo với các giống chó săn mùi và chó săn đuổi bản địa, tạo ra sự đa dạng phong phú về hình dáng và chức năng. Ở châu Âu thời Trung Cổ, Alaunt được phân loại thành ba loại chính:
- Alaunt de Bucherie: Loại loại chó chiến đấu nặng nề và cơ bắp, bảo vệ gia súc truyền thống, được coi là tổ tiên của nhiều giống chó ngao và bull hiện đại.
- Alaunt Gentil: Loại nhẹ và nhanh nhẹn hơn, giống như chó săn đuổi, sau này được hòa nhập vào các giống chó săn địa phương.
- Alaunt Veantre: Loại chó săn hung dữ, dùng để săn đuổi mồi lớn như heo rừng.
Nỗ lực tái tạo, hồi sinh chó Alaunt hiện đại
Nỗ Lực Tái Tạo Giống Alaunt Hiện Đại
Hiện nay, có nhiều nỗ lực để tái tạo lại giống chó Alaunt Gentil và Alaunt Veantre cổ xưa. Brian Plummer, một người đam mê chó, đã khởi xướng việc lai tạo để tái sinh loại chó này, sử dụng các giống chó nền tảng như Bullmastiff, Greyhound, và Bull Terrier. Mục tiêu của ông là tạo ra một giống chó săn mạnh mẽ, nhanh nhẹn nhưng không quá nặng nề, mang những đặc điểm tốt nhất của tổ tiên chúng.
Các nỗ lực hiện đại tập trung vào việc lai tạo để tạo ra chó Alaunt có kích thước vừa phải, cơ thể cơ bắp và nhanh nhẹn, với tính cách dũng mãnh và kiên trì. Tuy nhiên, việc tái tạo giống chó này vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, với mục tiêu tạo ra một dòng chó có thể thực hiện các nhiệm vụ săn bắt hiệu quả như tổ tiên của chúng.
Dù đã qua đời vào năm 2003, Plummer đã để lại dấu ấn với công thức lai tạo của mình, nhấn mạnh việc duy trì sức mạnh và tính linh hoạt của Alaunt. Các giống Alaunt hiện đại được tái tạo đang dần xuất hiện tại nhiều nơi ở châu Âu, với sự kết hợp giữa tính cách của chó ngao và tốc độ của chó săn. Những chú chó này được lai tạo để giữ được sức mạnh và sự nhanh nhẹn, trong khi loại bỏ những đặc điểm không cần thiết như xương to quá mức mà thường thấy ở các giống chó ngao hiện đại.
Đặc điểm ngoại hình, vận động
Giống chó Alaunt có ngoại hình mạnh mẽ, cơ bắp và thường được so sánh với các giống Mastiff hiện đại. Tuy nhiên, tùy thuộc vào khu vực và mục đích sử dụng, Alaunt có thể có nhiều kiểu hình dáng khác nhau.
- Kích thước: Alaunt có ba kích thước chính, từ nhỏ đến lớn. Những con nhỏ nặng từ 16-25 kg, cao từ 56-71 cm, còn những con lớn có thể nặng đến 68 kg và cao tới 84 cm. Alaunt có thân hình khỏe khoắn với bộ ngực rộng, vai và đùi cơ bắp.
- Lông và màu sắc: Bộ lông của Alaunt ngắn, mượt và có nhiều màu sắc khác nhau, từ trắng, nâu, đen cho đến các hoa văn như vằn hay đốm. Chúng thường có đôi tai rủ xuống hai bên, và đôi khi bị cắt ngắn để phục vụ cho việc săn bắt.
- Đầu và hàm: Giống chó này có đầu lớn, mạnh mẽ với hàm răng khỏe, tạo nên sự lợi hại khi chiến đấu và săn bắt. Mũi của Alaunt lớn và thường có màu đen, mắt tối màu với biểu cảm thông minh, sắc sảo.
Đặc Điểm Vận Động
Chó Alaunt cổ đại được mô tả là “chó săn mastiff chạy” với khả năng vận động ưu việt. Chúng có cấu trúc cơ thể mạnh mẽ, đầu lớn, hàm rộng, và cơ bắp phát triển, giúp chúng có thể chạy nhanh và tấn công con mồi mạnh mẽ.
Về di chuyển, chúng có dáng đi bất đối xứng, cho phép chúng chạy với tốc độ cao và duy trì sự linh hoạt trong việc thay đổi hướng di chuyển đột ngột. Cấu trúc chân và bàn chân của Alaunt thích hợp cho việc chạy nhanh trên các loại địa hình khác nhau. Bàn chân “hare foot” dài và hẹp giúp tăng cường lực bám và sự linh hoạt khi chạy, trong khi lưng dài và eo linh hoạt giúp tăng chiều dài bước chạy và sức bật.
Tính cách và hành vi
Alaunt nổi bật với tính cách dũng cảm, độc lập và trung thành tuyệt đối với chủ nhân. Chúng được biết đến là giống chó thông minh và dễ huấn luyện, đặc biệt là trong các nhiệm vụ bảo vệ hoặc săn bắt. Alaunt có bản năng bảo vệ rất mạnh mẽ, có thể bảo vệ đàn gia súc khỏi thú săn lớn hoặc bảo vệ gia đình khỏi kẻ xâm nhập. Chúng cũng có khả năng tự lập cao, làm việc hiệu quả mà không cần nhiều sự can thiệp từ con người.
Tuy nhiên, giống chó này cũng yêu cầu nhiều vận động và kích thích tinh thần. Nếu không được vận động đầy đủ, Alaunt có thể trở nên bướng bỉnh hoặc có hành vi phá hoại. Khả năng thích nghi của Alaunt rất cao, chúng có thể sống ở nhiều môi trường khác nhau, từ vùng núi lạnh giá đến những đồng bằng rộng lớn.
Ảnh hưởng đến các giống chó hiện đại
Dù giống chó Alaunt đã tuyệt chủng, nhưng nó đã để lại dấu ấn mạnh mẽ trong việc hình thành nhiều giống chó hiện đại trên khắp châu Âu. Các giống chó như Bulldog, Mastiff, và Great Dane đều mang trong mình dấu vết của Alaunt.
- Bulldog và Mastiff: Alaunt là tổ tiên trực tiếp của giống Bulldog Anh và Mastiff, hai giống chó nổi tiếng về sức mạnh và lòng trung thành. Những đặc điểm như thân hình cơ bắp, hàm răng khỏe và bản năng bảo vệ đều được truyền lại từ Alaunt.
- Dogo Argentino và Presa Canario: Những giống chó săn và bảo vệ ở Tây Ban Nha và Nam Mỹ, như Dogo Argentino và Presa Canario, cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Alaunt, đặc biệt là trong việc săn bắt và kiểm soát thú lớn.
- Chó săn và chiến đấu: Alaunt cũng góp phần vào sự phát triển của các giống Bull Terrier, Boxer, và các dòng chó săn lớn của châu Âu.
Kết luận
Alaunt không chỉ là một giống chó mạnh mẽ, dũng cảm mà còn là một phần quan trọng của lịch sử phát triển các giống chó trên thế giới. Dù đã tuyệt chủng, nhưng ảnh hưởng của Alaunt vẫn sống mãi trong nhiều giống chó hiện đại. Việc nghiên cứu về Alaunt giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phát triển của các giống chó bảo vệ, săn bắt và chiến đấu, cũng như vai trò quan trọng của giống chó này trong văn hóa và lịch sử của con người.
